Üstün Zekalı Çocuklar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

ÜSTÜN ZEKÂLI ÇOCUKLAR NASIL FARK EDİLİR?

Zekânın kendini göstermesi, daha bebeklik döneminde başlar. Üstün zekâlı çocuğun bakışları, etrafı algılaması yorumlaması farklıdır. Öğrenmesi daha kolaydır. Yeni öğrenme deneyimlerini kendi başına daha rahat yapabilir. Konuşmaya başladıktan sonra, kavram becerileri daha hızlı gelişir. Yaşından daha üst düzey, yorum ve bakış açısına sahiptir. İlgi alanları şekillenir ve bazı alanlarda kendisini çok ön plana çıkarabilir.

Okul öncesi dönemde; yaşıtlarına göre, daha kalıcı öğrenmeler sağlar. Hemen adapte olur ve bilgi olarak daha ileri seviyelere ulaşır. Başkalarının fark etmediği alanları fark eder. Problem çözme becerisi iyidir. Unutkanlık az görülürken, algılama ve yorumlama becerileri iyidir.

DERSLERİ İYİ OLANLARIN ZEKİ OLDUĞU İNANIŞI YANLIŞ!

Okul çağında, ders başarısına zekâ yansıyabilir ve daha yüksek ders başarısı görülebilir. Ancak ‘Ders başarısı kötü olanlar, zeki değildir.’ diye düşünmemek gereklidir. Çünkü zekânın kendini gösterdiği birçok alan vardır. ‘Dersleri iyi olanlar,  çok zekidir.’ anlamı da çıkartılmamalıdır.

Yapılan IQ testlerinde;  bu çocukların zekâ katsayısı, yaşlarına göre daha yüksek çıkar. İlerleyen yıllarda; bu çocuklar, kendi alanlarında yaşıtlarına göre oldukça farklı özelliklerle ortaya çıkar.

ÜSTÜN ZEKÂLI ÇOCUKLARA YAKLAŞIMIMIZ NASIL OLMALI?

Birçok aile; üstün zekâlı çocuklara yaklaşımı, ‘Onlara farklı davranmak’ şeklinde algılamaktadır. Bu farklılık; çocuğun bu güzel özelliğini, çok sıkıntılı bir sürece itmektedir. Sanki her yönü ile çok farklı olarak görülen bu çocuklara; üstün zekâlı oldukları fark ettirildiği anda, ‘Performans Anksiyetesi’ dediğimiz bir stres başlayabilir. Çocuk her şeyi bilmek, her şeyde farklı ve üstün olmak kompleksi gösterebilir. Yaşıtları ile uyumsuzluklar, her istediğini yaptırmaya çalışma, aşırı istekler gelişebilir. Böyle bir süreçte ise;  üstün zekâlı çocuklarda hem uyumsuzluk, hem çocukluğunu yaşayamadığı için mutsuzluk, hem de davranış problemleri görülür. Burada önemli olan; çocuğun mevcut zekâ kapasitesinin farkında olmak, ama onu bu konuda komplekse itmemektir.

Çocuk, anne babadan veya eğitim ortamından destek almalı; ancak bu destek onu kendini aşırı beğenen, diğer çocukları küçümseyen, her şeyde ön planda olmaya çalışan, her yerde kendi zekâsını gösterme yarışına giren, rekabetçi bir çocuk haline getirmemelidir. Bunun için; anne babaların, bu çocuklara zekâ ile ilgili vurgu yapmamaları ve ‘Üstün Zekâlı’ etiketi yapıştırmamaları doğru olur. Kapasiteli olduğu, akıllı olduğu, zeki olduğu gibi vurgulamalar ara sıra yapılmalı;  ama ‘‘Sen üstün zekâlısın.’’ ‘‘Senin zekâ katsayın yüksek.’’, ‘‘Sen dehasın’’ gibi vurgulamalar yapılmamalıdır. Her bir çocuk uygun ortam ve eğitim imkânları sağlandığında, kendi kapasitesini daha iyi bir şekilde ortaya koyacaktır. Üstün zekâlı çocuklara ise; onların düşünce yapısını zenginleştirecek, üretkenliği ve yapıcılığı artıracak, kendi deneyimleri ile öğrenme süreçlerini destekleyecek ve iletişim becerilerini artıracak yaklaşımlar uygundur.

ÖĞRETMENLER ÜSTÜN ZEKÂLI ÇOCUKLARI NASIL YÖNLENDİRMELİ?

Sınıf ortamında bu çocukları fark etmek çok önemlidir. Çünkü bu çocuklar iyi yönlendirildiğinde, ülkemizin geleceği açısından ayrı bir değer oluşturmaktadır. Değerli eğitimcilerimizin, bu çocukları fark ettiklerinde;  sınıf içinde farklı görevler vererek meşguliyetlerini artırmaları, onların zekâ yaşına uygun bazı öğrenme çalışmaları sunmaları, pozitif mesajlarla desteklemeleri ancak şımarıklığa da müsaade etmemeleri gerekir. Bu çocuklara tolerans göstermek ve farklı davranmak yerine onlara uygun eğitim ortamı sunmak, en azından psikolojik olarak desteklenmelerine yardımcı olmak gerekir. Dersleri çabuk anlayıp sıkıldıklarında, ek sorular sorulabilir. Ödevler verilirken, onların gelişimine destek sağlayacak çalışmalar önerilebilir. Ayrıca onlardan çok fazla şey beklememek, çocukluklarını yaşamalarına müsaade etmek ve gelişimsel özelliklerini desteklemek faydalı olacaktır.